Renefer (Raymond Fontanet) - Zapiski żołnierza (oryg. Carnet de Poilu), wstęp Gabrielle Thierry, [edycja dwujęzyczna francusko-polska]
Autorka wstępu Gabrielle Thierry – malarka, założycielka stowarzyszenia «Renefer» opiekującego się spuścizną Renefera, malarza i uczestnika pierwszej wojny światowej.
Zapiski żołnierza to zbiór autentycznych notatek z czasów pierwszej wojny światowej, które Renefer, malarz i rysownik, napisał dla swojej ośmioletniej córki. Ich wyjątkowość polega nie tylko na istotnej wartości historycznej i literackiej opisu życia codziennego uczestników walk, lecz przede wszystkim na pięknie ilustracji, którymi Renefer opatrzył tekst.
Dzięki artystycznemu wyczuciu autor przekazuje świadectwo wojny w sposób delikatny i przystępny dla każdego czytelnika, niezależnie od jego wieku i wiedzy. Wśród publikacji traktujących o pierwszej wojnie światowej, które ukazały się dotychczas, niewiele jest utworów przywołujących w tak specyficzny sposób jej dramat.
Francuskie recenzje:
[Zapiski], wydane sto lat później w formie zadziwiającego faksymile, zyskały jeszcze większą wartość pedagogiczną.
Figaro Histoire - luty-marzec 2014
Film zrealizowany przez magazyn Télérama to kolejne spojrzenie na historię z frontu Wielkiej Wojny opowiedzianą przez Renefera swojej córce. Ukazał się wraz z numerem 14-18 magazynu "Hors Série" ("Poza serią") pt. "Fala szoku w kulturze francuskiej" ("L'Onde de Choc de la Culture Française"). To dokument, który zainteresuje nauczycieli przygotowujących uczniów do udziału w konkursie "Mali artyści pamięci" ("Petits artistes de la mémoire").
Hervé Chabaud - L'Union/L'Ardennais - L'histoire en rafale, 16 jan. 2014
Unikalne świadectwo o uniwersalnym wymiarze.
20 Minutes - 10 Jan. 2014
Najlepsze na stulecie.
Wybór tygodnika Nouvel Observateur dwunastu „dzieł wyróżniających się jakością i oryginalnością spośród 123, które się ukazały po sierpniu 2013 r. w ramach przygotowań do upamiętnienia pierwszej wojny światowej. Le Nouvel Observateur - 19 grudnia 2013
Dzieło, którego faksymile opatrzone jest doskonałym wstępem Gabrielle Thierry, posiada wszystkie cechy Who's Who frontu. (...) To przenikliwe i delikatne świadectwo jest samo w sobie ofiarą złożoną przyszłym pokoleniom w imieniu patriotyzmu dziś w dużej mierze iluzorycznego.
Le Magazine Littéraire - grudzień 2013
Format może zaskakiwać, bo to mała książka. Mała, zgoda, ale potężna dzięki emocjom, które wyzwala.
L'Alsace - 15 grudnia 2013
[Renefer] w swojej pisanej odręcznie opowieści o tym, co widzi i przeżywa, nie sili się na uwypuklanie traumy, ale też nie upiększa codziennej rzeczywistości i przygotowuje swoją małą córeczkę na prawdopodobną śmierć.
PAGE des Libraires - grudzień 2013
Rysunki Renefera były przeznaczone dla ośmioletniej córki artysty i dla wszystkich dzieci, by mogły zrozumieć, czego doświadczyło stracone pokolenie.
Télérama spécial Noël - On a trouvé les cadeaux les plus beaux! - 30 listopada 2013
Uderzające dzieło.
Le Parisien - 11 listopada 2013
Reneferze, narysuj mi Poilu.
Le journal des 2 Rives - październik-grudzień 2013
I ci wszyscy zmarli, niewspomniani wprost, których jednak tak dobrze się domyślamy. To faksymile zapisków żołnierza-artysty jest świadectwem silnym i prawdziwym, które obywa się bez jakiegokolwiek komentarza. Przejmujące.
Le Telegramme - 10 listopada 2013
Renefer naszkicował widok mijanych mężczyzn, przygotowywanie zupy, żołnierzy podczas odpoczynku, nocną wartę, czasem ruiny. Zrobił to z talentem, z taktem, a przy tym z nadzwyczajną siłą przekazu. (...) Za rysunkami ojca dla córki kryje się cały niepokój mężczyzny na wojnie. (...) Dokument ten jest równie poruszający, jak i cenny.
Le Republicain Lorrain - 7 Hebdo - 10 listopada 2013
Rysunki przedstawiające żywych – wszystko jest bardzo realistyczne, lecz przedstawione bez brutalności.
Le Quotidien du médecin - 21 listopada 2013
To głęboko wstrząsające, a zarazem wyjątkowe świadectwo o życiu poilus... To obrazy, jakich nikt dotąd nie widział.
Olivia de Lamberterie, Télématin, France 2 - 18 października 2013
To zażyłość między Reneferem i jego Małą Śliczną Monde sprawia, że te wstrząsające Zapiski stają się dziełem unikalnym i uniwersalnym. (...) Chciałoby się wszystko zacytować, wszystko pokazać, a zwłaszcza usiąść z naszą "Małą Monde" i wertować z nią tę wspaniałą książkę. (...) Wraz z setną rocznicą mobilizacji [nasze wnuki] zostaną zasypane dokumentami, a i nauczycielom ich wybór sprawi niemały kłopot. Wątpię jednak, by którykolwiek z nich dorównał humanistycznym bogactwem i głębią prawdy Zapiskom, które artysta adresował do swojej córki.
Geneviève Jurgensen - La Croix, 5 października 2013
Kto pamięta o tym cennym dokumencie, który może okazać się olśniewającym rozwiązaniem dla młodzieży szkolnej, którą chcemy wprowadzić w historię pierwszej wojny światowej w przededniu obchodów stulecia pierwszego globalnego konfliktu XX wieku? Od dzisiaj nikt nie będzie mógł powiedzieć, że Zapiski Renefera (...) pozostały jedynie skarbem archiwów. (...) Jego kolorowe rysunki wywołują wrażenie, a komentarze cechuje przerażająca przenikliwość. Jest jednocześnie uczestnikiem i świadkiem. Przeżywa różne sprawy i potrafi je przekazać w sposób zrozumiały dla młodszych pokoleń. (...) Należy pamiętać, że Raymonde, córka Renefera, była uczestniczką ruchu oporu podczas drugiej wojny światowej. Owoc humanistycznej edukacji? Możliwe.
Hervé Chabaud - L'Union/L'Ardennais - L'histoire en rafale, 3 października 2013
